Σύστημα Μπράιγ

Πριν 200 περίπου χρόνια, ένα παιδί που τυφλώθηκε από ατύχημα σε μικρή ηλικία έμελλε να γίνει ο εφευρέτης ενός αλφάβητου  που διευκολύνει όλους τους ανθρώπους με προβλήματα όρασης  να  διαβάζουν, να γράφουν, να μορφώνονται, να επικοινωνούν με το γραπτό λόγο και να ψυχαγωγούνται.
Ήταν ο Λουδοβίκος Μπράϊγ.
Η γραφή  που δημιούργησε ο Μπράϊγ βασίζεται στην ιδέα τα γράμματα του αλφαβήτου να αντικατασταθούν με ανάγλυφες  κουκίδες, ή αλλιώς «στιγμές» όπως ονομάζονται, που με διάφορους συνδυασμούς αποδίδουν ένα κείμενο. Ο τυφλός μπορεί μ’ αυτό το σύστημα να διαβάζει ψηλαφώντας τις στιγμές με το δάχτυλο, δηλαδή έχουμε ανάγνωση κυρίως με την αφή.
Η πρώτη απόπειρα να χρησιμοποιηθεί συνδυασμός κουκίδων (στιγμών) για την αναπαράσταση των χαρακτήρων του αλφαβήτου, στην θέση των ανάγλυφων χαρακτήρων, έγινε το 1819 από έναν  Γάλλο λοχαγό. Ο Λουδοβίκος όμως δεν ήταν ευχαριστημένος από το σύστημά του λοχαγού γιατί ήταν πολύπλοκο, αλλά ούτε και από τα βιβλία με τα χοντρά ανάγλυφα γράμματα που χρησιμοποιούσαν στο σχολείο του, γιατί ήταν δύσχρηστα. Αποφάσισε λοιπόν να φτιάξει ένα νέο σύστημα, πιο λειτουργικό. Λέγεται ότι του πήρε 5 χρόνια για να το τελειοποιήσει. Το αποτέλεσμα όμως ήταν εντυπωσιακό: ένα  εξάστιγμο σύστημα κουκίδων που μπορεί να εφαρμοστεί σε όλες τις γλώσσες!

Πώς χρησιμοποιείται;
Το… «μυστικό» βρίσκεται στο ορθογώνιο πλέγμα 6 ανάγλυφων κουκίδων, η παρουσία ή η απουσία των οποίων στο πλέγμα επιτρέπει τον σχηματισμό  διαφορετικών χαρακτήρων.

 Το σύστημα Μπράιγ έχει έξι ανάγλυφες κουκκίδες σαν το κεφαλάκι μιας καρφίτσας. Είναι τοποθετημένες ανά τρεις και μ’ αυτές γίνονται 64 συνδυασμοί, που αντιστοιχούν στα γράμματα και τους αριθμούς. Η γραφή Μπράιγ διαβάζεται από αριστερά προς τα δεξιά και από πάνω προς τα κάτω, όπως ακριβώς και η γραφή των «βλεπόντων».
Η ανάγνωση της γραφής Braille, δεν εξαρτάται βέβαια μόνο από την αφή, αλλά και από την κίνηση. Και αυτό διότι η πρόσληψη των πληροφοριών γίνεται σε μεγάλο βαθμό κατά τη διάρκεια των ανιχνευτικών δακτυλικών κινήσεων και όχι όταν το δάκτυλο είναι ακίνητο. Μέσω των ανιχνευτικών κινήσεων ο αναγνώστης καταφέρνει να εντοπίσει τις σειρές  του κειμένου. Αυτό είναι πολύ διαφορετικό από την οπτική ανάγνωση, όπου διαβάζουμε εστιάζοντας με τα μάτια μας σε ένα γράμμα. Το ακροδάκτυλο χρησιμοποιείται ως πλαίσιο εντός του οποίου θα αναζητηθεί ο εντοπισμός των κουκίδων. Η γραφή διαβάζεται από αριστερά προς τα δεξιά και από πάνω προς τα κάτω όπως ακριβώς και η γραφή των βλεπόντων.


Οι ικανοί αναγνώστες του Μπράιγ κατά κανόνα χρησιμοποιούν και τα δύο χέρια. Η λειτουργία των δύο χεριών είναι εναλλασσόμενη, το ένα αντικαθιστά το άλλο, συνήθως στη μέση της γραμμής ενός κειμένου. Καθώς το ένα λαμβάνει τη λεκτική πληροφόρηση του κειμένου- την αναγνώριση των συμβόλων,  το άλλο εστιάζει στις χωρικές λειτουργίες- στην αναγνώριση της θέσης τους. Ο αριστερός δείκτης συνήθως δεν αρχίζει να κινείται προς μια καινούργια γραμμή προτού ο δεξιός δείκτης να έχει ολοκληρώσει το τελευταίο γράμμα της προηγούμενης γραμμής.

Δείτε το ελληνικό αλφάβητο Μπράιγ.